مردم شناسی بختیاری

گفتار آغازین کتاب مردم شناسی بختیاری :

انسان شناسی (Anthropology) دانشی است که در اساس، به حوزه‌های جسمانی و فرهنگی مردم توجّه دارد. مردم شناسی بخشی از دانش انسان شناسی است که به بُعد فرهنگی جامعه می‌پردازد و مطالعات فرهنگ‌ها، همراه با تجزیه و تحلیل آن‌ها را بر عهده دارد. مساله انسان، طبیعت و فرهنگ، ارتباط و کارکردهای متقابل آن‌ها در قلمرو این دانش قرار می‌گیرد. در حقیقت این ارتباط و پیوندها، بایدها و نبایدهایی را می‌سازد که همانندی‌‌‌یا ناهمسانی فرهنگ‎‌ها را به وجود می‌آورد. پژوهش‌های حوزه علوم انسانی به ویژه گروه دانشیِ علوم اجتماعی، مردم نگاری، انسان شناسی، مردم شناسی، فرهنگ مردم و قوم شناسی نه تنها برای غیر ایرانیان؛ برای پژوهشگران داخلی هم حرف‌های بسیاری دارد. روش زندگی، زیست جسمی، زیست فرهنگی، آداب، رسوم و باورهای مختلف همه اقوام و گروه‌های اجتماعی ایرانی با ارزش و اهمّیت‌اند و به ویژه تبارهای تاثیرگذار در گذشته‌های دور تا سده‌های اخیر و تاریخ معاصر می‌توانند محتوای آموزشی پژوهشکده‌ها، دانشکده‌ها و دانشگاه‌های ما را تامین کنند. مقالات، کتاب، آثار علمی، پایان نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی بسیاری را از این مطالعات می‌توان تولید و منتشر کرد. این امر به اهتمام و کوشش مستمر همراه با خویشکاری و پذیرش بار مسوولیّت تاریخی کشور، نیازمند است. در این میان مردم لرتبار و به طور خاصّ «بختیاری» به سبب خاستگاه تاریخی-جغرافیاییِ «زاگرس»، شرایط و نحوه زندگی روستایی-عشایری و عنصر مهمّ «کوچ» جایگاه ویژه‌ای دارد. در این کتاب، مسایلی از زندگی، مذهب، آداب و رسوم، موسیقی و هنر، ادبیّات شفاهی و آفریده‌های جدّ و طنز، شادی و اندوه، تجارت و سیاست و … مطرح، بازنمایی و تحلیل شده‌اند. کتاب حاضر با نام «مردم شناسی بختیاری» مجموعه مقالاتی است در حوزه مطالعات مردم شناسی مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، هنری، ادبی و فرهنگ عامّه بختیاری‌ها‌ که با نگاه تخصصّی و بر اساس پژوهش‌های میدانی-کتابخانه‌ای این بخش از فرهنگ کشور را توضیح داده و تبیین می‌کند. برخی از این مقالات، پیش‌تر در مجلات یا همایش‌های معتبر کشوری منتشر شده‌اند که اکنون با تغییر لازم (اصلاح، کاهش یا افزایش) در قالب کتاب مستقِل و تخصصی ارایه می‌شوند. در کمال فروتنی و ادب، خرسندم، که بگویم سه دهه پیش در عنفوان جوانی با خدای خویش عهد کردم تا به یاری او برای تحقیق و نشرِ فرهنگ، هنر و ادبیّات مردم گرامی و فرهنگ‌مدار بختیاری،گام بردارم؛ امروز شادمانم که درختی را که از هجده سالگی کاشتم، به ثمر نشسته است. به مدد الطاف لایزال اللهی و حمایت جامعه دانا، قدرشناس و ارجمند همتباران هموطنان گرامی و دیگران ، در حوزه تحقیق، نشر، تالیف و راهنمایی دانشجویان به سهم خودم گام‌هایی برداشتم و توانستم به اندازه «حرفی، کلمه‌ای و یا جمله‌ای» به فرهنگ کشور عزیزم خدمتی کرده باشم. از آن روز تا امروز قریب به سی کتاب، بیش از ۱۵۰ مقاله و نوشتار، چندین طرح و پیشنهاده پژوهشی، راهنمایی و مشاوره قریب ۱۰۰ پایان نامه تحصیلی، بیش از ۴۰ مدخل دانشنامه‌ای و… به جامعه دانش دوست ایران و مردم شریف بختیاری تقدیم کرده‌ام.

آثار ما به صفحه گیتی نشانِ ماست          از بَعد ما نگاه به آثار ما کنند.

در پایان این پیش‌گفت، امیدوارم، کتاب حاضر، بتواند برای علاقه‌مندان مطالعات ادبیّات و علوم انسانی و پژوهشگران علوم اجتماعی، به ویژه دانشجویان رشته‌های مردم شناسی و فرهنگ مردم ارزنده و اثرگذار باشد. بدون هیچ ادّعا و تعصبّی دوست دارم استادان فرهیخته و ارجمند این حوزه تخصصی با نقد و بررسی اثر، نویسنده را برای دست‌یابی به روش بهتر و الگوی مناسب‌تر راهنمایی فرمایند.

خدای جهان را فراوان سپاس،          که گوهر سپردم به گوهر شناس.
بداند چو از جان در او بنگرد؛          که جان کنده‌ام تا که جان پَرورد.

تهران- عبّاس قنبری عُدیوی